راه های هوشمندانه برای کنترل حسادت در کوکان برای والدین فهیم
تاریخ انتشار: ۷ آبان ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۲۹۱۸۰۳
بهترین راه حل حسادت کودکان + خطرات جدی ۱. لوسکردن کودک ۲. مراقبت و رسیدگی بیشازحد ۳. رفتارهای استبدادگونه والدین ۴. مقایسه با دیگران ۵. ایجاد رقابت ناسالم ۶. ترتیب تولد فرزندان نشانههای حسادت در کودکان و بزرگسالان چیست؟ روشهای درمان حسادت در کودکان ۱. تبدیل حس حسادت به جاهطلبی ۲. گوشدادن مؤثر به حرف دل کودک ۳.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
به گزارش اقتصاد آنلاین، وقتی حسادت در کودکان شکل میگیرد، والدین هر کاری که از دستشان برمیآید انجام میدهند تا این احساسات منفی قبل از جدیشدن و بزرگتر شدن کودک از فرزندشان دور شود. همراه ما باشید، در این نوشته دربارهی حسادت در کودکان صحبت میکنیم و یاد میگیریم چگونه حسادت کودکان را از بین ببریم.
برخی رفتارهای والدین موجب شعلهورشدن آتش حسادت در کودک میشود. اشتباهات والدین بعضا محرکی قوی برای این موضوع است. در ادامه، نمونهای از این اشتباهات مطرح شده است:
۱. لوسکردن کودکاگر بیش از اندازه فرزند خود را نازپرورده بار بیاورید امکان ایجاد حسادت را در او افزایش میدهید، بهطوریکه احساس میکند بیرقیب است و همه چیز متعلق به شخص اوست؛ بنابراین وقتی با کودک جدیدی از اطرافیان روبهرو میشود یا فرزند جدیدی به خانواده اضافه میشود، احساس ناامنی میکند و رقیب تازه را علت این ناامنی برمیشمارد. در چنین شرایطی امکان ابتلای کودک به افسردگی وجود دارد. وقتی کودک به خواستههای خود دست نمییابد، احساس حقارت میکند و این احساس در مراحل رشد با او همراه خواهد بود.
۲. مراقبت و رسیدگی بیشازحدیکی دیگر از رفتارهای اشتباه والدین که به حسادت در کودکان منجر میشود، مراقبت و رسیدگی بیشازحد است. مراقبت و رسیدگی زیاد همیشگی نیست و بالأخره روزی میرسد که فرزندتان بهطریقی باید وارد جامعه بشود و دیگر خبری از مراقبت و رسیدگی نخواهد بود. فرزندتان بهتنهایی وارد محیطی میشود که بهزعم او وحشی و بیرحم است. در این حالت او تنها، منزوی و خجالتی میشود و وقتی کودک دیگری را میبیند که این ضعفها را ندارد، احساس حسادت در او شکل میگیرد.
۳. رفتارهای استبدادگونه والدینکنترل بیشازحد نیز یکی دیگر از اشتباهات بزرگ والدین است که باعث حسادت در کودکان میشود. وضع قوانین و مقرراتِ سفتوسخت در خانه بدون ذکر دلایل و علتهای چنین محدودیتهایی باعث شعلهورشدن حسادت میشود. زیرا در چنین محیطی فرزندی با اعتماد به نفس پایین رشد خواهد کرد و نسبت به سایر همسالان خود احساس بیارزشی میکند. در نهایت این احساسات منفی باعث بروز حسادت خواهد شد.
۴. مقایسه با دیگرانیکی از مهلکترین اشتباهات والدین، مقایسهکردن فرزند خود با دیگران است. مقایسه کار بسیار نابخردانهای است. هیچگاه نباید فرزند خود را با دیگران مقایسه کنید. مقایسه فقط و فقط موجب شکلگیری حسادت در دل کوچک فرزندتان میشود و نتیجهی آن رقابتجویی کاذب و کاهش اعتماد به نفس در کودکان است.
۵. ایجاد رقابت ناسالموادارکردن کودک به انجام کارهایی که دیگر همسنوسالانش انجام میدهند و مقایسه نتایج باعث ایجاد رقابت ناسالم میشود. باید در نظر داشته باشید که استعداد و توانایی افراد با یکدیگر متفاوت است. مثلا اگر کودک خود را در زمینهی ورزشی با کودک دیگری که استعداد بیشتری دارد مقایسه کنید، حس حسادت ناشی از رقابت بیمورد را در دل او خواهید انداخت.
۶. ترتیب تولد فرزندانگاهیاوقات ترتیب تولد فرزندان در میزان توجهی که از والدین دریافت میکنند، نقش مهمی دارد. مثلا وقتی پس از اولین فرزند، کودک جدیدی به خانواده اضافه میشود، فرزند بزرگتر احساس میکند توجه بیشتر والدین به کودک جدید باعث تغییر موقعیت او میشود.
نشانههای حسادت در کودکان و بزرگسالان چیست؟در سنین پایین وقتی فرزندتان با دیگران بازی میکند، امکان تشخیص حسادت در او وجود دارد. کودک حسود این حس خود را با کتکزدن و آزار دیگران در قالب بازی ابراز میکند. حسادت در بزرگسالان بیشتر بهچشم میآید. زیرا بزرگترها بیشتر در اینباره حرف میزنند و مایلند بر سر راه موفقیت شخصی که به او حسادت میکنند، سنگ بیندازند.
روشهای درمان حسادت در کودکانقبل از اینکه برای رفع حسادت در کودکتان اقدام کنید، مطمئن بشوید که خودتان حسود نیستید و این حس را نسبت به خواهر و برادر، دوستان، همسایهها و … ندارید. تا زمانی که ریشهی حسادت را در خود نخشکانید، قادر نخواهید بود بهطور مؤثر به فرزندتان کمک کنید. برای درمان حسادت در کودکان میتوانید از روشهای زیر بهره بگیرید:
۱. تبدیل حس حسادت به جاهطلبیحسوحال مثبت بخشیدن به انرژیهای کودک نقش مهمی در کاهش احساسات منفی و غنیکردن اهداف مثبت او دارد. مثلا اگر کودکتان به این خاطر که دوستش نمرهی بالاتری کسب کرده، ناراحت است باید او را به تلاش بیشتر تشویق کنید. وقتی کودک برای کسب موفقیت بیشترتلاش کند، دیگر درگیر احساسات منفیای چون حسادت نخواهد شد و درعوض تمرکز خود را به حرکت در راه پیروزی معطوف خواهد کرد.
۲. گوشدادن مؤثر به حرف دل کودکدر بیشتر مواقع، رفتارهای ناشی از حسادت عمیقا در درون فرد شکل میگیرد. پشت چنین رفتاری، نگرانی و مشکلات جدی وجود دارد. باید با فرزندتان صحبت کنید و ببینید علت حسادتش چیست. در بعضی موارد، حسادت در کودکان ریشه در اعتماد به نفس و عزت نفس پایین دارد. وقتی کودک از تواناییها و ویژگیهای مثبت خود مطمئن نباشد، حس حسادت در او ایجاد میشود و مدام به دیگران غبطه میخورد.
۳. خواندن داستانهای قدیمیداستانها، افسانهها و حکایتهای قدیمی نکات اخلاقی پندآمیز بسیاری دارند. این داستانها بهطور غیرمستقیم، نتایج اخلاقی را منعکس میکنند. از اینرو حتی اگر دربارهی حسادت نکردن و … مستقیما با کودک حرف نزنید، او مفاهیم لازم اخلاقی را بهطور ضمنی دریافت خواهد کرد. خواندن اینگونه داستانها را به عادت تبدیل کنید (ایجاد عادت خوب). سعی کنید دربارهی ویژگیهای خوب اخلاقی مانند کمک به دیگران، پرورش افکار و نیات خوب و … برای فرزندتان داستان بخوانید. با کتابخوانی برای کودکان و به کمک این داستانها و حکایات میتوانید به او بفهمانید آنچه انجام میدهد اشتباه است.
۴. وجود الگویی شایسته برای کودکترفند مفید دیگر برای تأکید بر اهمیت داشتن احساس خوب نسبت به دیگران این است که الگوی شایستهای باشید. مثلا اگر شما از ویژگیهای خوب دیگران مانند شوخ طبعی آنها، رفتار خوبشان یا هر ویژگی مثبت دیگری که دارند تعریف کنید، فرزندتان از شما یاد میگیرد و از حسادت دور خواهد شد.
۵. تأکید بر اهمیت بخشش و مشارکتگاهی اوقات کودکان نسبت به کودکان دیگر عقده و کینهی بیدلیل دارند. اگر فرزندتان چنین مشکلی دارد، باید اهمیت توجه و مشارکت با دیگران را به او گوشزد کنید. شکلگیری چنین رفتارهایی در کودک احساس ناامنی را از او دور میکند و دیر یا زود با کسی که نسبت به او حس حسادت داشت، دوست و رفیق میشود.
۶. نثار عشق و علاقه به کودکهمهی والدین فرزندان خود را دوست دارند و این امری بدیهی است اما واقعیت این است که کودکان به تمام عشق و محبتی که در اختیار دارید نیازمند هستند. مهم نیست کودک چه مشکلی را تجربه میکند، با عشق و مراقبت والدین، حل مشکلات سریعتر و مؤثرتر میشود.
۷. پرهیز از مقایسهمقایسهی کودک با دیگری کار اشتباهی است و ارزش عملکرد کودک را خدشهدار میکند. چنین اشتباهی اثرات نامطلوب طولانیمدتی بر فرزند شما میگذارد. وقتی مقایسهای صورت میدهید، کودک فکر میکند فرد برتر را بیشتر دوست دارید یا فکر میکنید دیگری از او بهتر است.
۸. پرهیز از مقایسهی امور تحصیلیاز مقایسهی نمرات، دستاوردهای علمی و عملکرد بچهها در مدرسه یا میان خواهر و برادرها بهشدت دوری کنید چراکه این کار باعث تلاش بیشتر فرزند شما نمیشود و تنها حس نفرت و حسادت را در او بیشتر میکند.
۹. تشویق نقاط قوت ویژههر کودکی تواناییها و نقاط قوت مخصوص به خود را دارد. سعی کنید نقاط قوت کودک را پررنگ کنید و با مهمشمردن آنها، در راستای افزایش اعتماد به نفس فرزندتان بکوشید. خلقوخو و علایق کودکان با یکدیگر متفاوت است و وظیفه شماست که آنها را تشویق کنید.
۱۰. تقویت رفتارهای مشارکتیاین اقدام یکی از مؤثرترین کارهایی است که میتوانید در زمینهی درمان حسادت کودکان انجام بدهید. کودکان را طوری هدایت کنید که همدیگر را حمایت کنند. آنها را به مشارکت، همکاری و قدرنهادن به تلاشهای دیگران تشویق کنید تا تکرار این رفتارها در کودک بیشتر شود. مثلا اگر فرزندتان به خرید دوچرخه برای برادر بزرگتر یا نمرات خوب همکلاسیاش حسادت میکند، کنار او بنشینید و به او یادآوری کنید که او نیز در زندگی خود موفقیتهایی داشته یا بهخاطر کار خوبی که کرده جایزه گرفته و تشویق شده است. با این روش علاوه بر اینکه به او گوشزد میکنید حسادت را کنار بگذارد، از ناراحتیاش نیز میکاهید.
منبع: چطور
منبع: اقتصاد آنلاین
کلیدواژه: حسادت در کودکان ی حسادت در کودکان مراقبت و رسیدگی اعتماد به نفس حسادت کودکان احساسات منفی درمان حسادت داستان ها وقتی کودک حس حسادت مثلا اگر نقاط قوت بیش ازحد مقایسه ی بزرگ تر ی کودک
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.eghtesadonline.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «اقتصاد آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۲۹۱۸۰۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اختلال اوتیسم؛ نشانهها، علل و راههای درمان آن
فرارو- بسیاری از ما بهویژه والدین با نام عارضه «اوتیسم» آشنا هستند و احتمالا یکی از نگرانیهای مهم آنها هنگام بچهدار شدن همین مسئله است. اختلال اوتیسم که در پسران شیوع بیشتری دارد، بر رشد طبیعی مغز در ارتباط با تعاملات اجتماعی و مهارتهای ارتباطی تأثیر نامطلوبی میگذارد و موجب بروز اختلال جدی در ارتباطات کلامی، غیر کلامی و تعاملات اجتماعی از جمله قرار گرفتن در جمع دوستان، بازی کردن و … در افراد مبتلا به این بیماری میشود. نگرانی اصلی درباره این اختلال این است که باوجود پیشرفتهای علمی هنوز علت اصلی ابتلا به اوتیسم ناشناخته مانده است و محققان تنها فرضیاتی را در ارتباط با علت بروز این اختلال ارائه دادهاند که تاکنون هم به اثبات نرسیده است. به گزارش فرارو، اختلال اوتیسم چیست و چرا برخی افراد به این اختلال مبتلا میشوند؟ اختلال اوتیسم چه انواعی دارد و علائم آن چیست؟ اوتیسم چگونه تشخیص داده میشود و برای درمان آن از چه روشهایی استفاده میشود؟ اگر شما نیز به دنبال پاسخ این سوالات هستید، با ما همراه شوید تا اطلاعات مفیدی درباره اختلال اوتیسم در اختیار شما قرار بدهیم. اختلال اوتیسم چیست؟ اوتیسم یا «درخودماندگی» یک بیماری پیچیده عصبی-رفتاری است که شامل اختلال در تعاملات اجتماعی، رشد کلامی و مهارتهای ارتباطی همراه با رفتارهای سخت و تکرار شونده است و به دلیل گستردگی علائم به آن «اختلال طیف اوتیسم» (ASD) میگویند. اختلال طیف اوتیسم را بیشتر میتوان یک اختلال نورولوژیکی دانست که به طور معمول در سالهای اولیه رشد فرد مبتلا نمایان میشود. این اختلال باعث میشود که مغز فرد مبتلا به اوتیسم نتواند در زمینه رفتارهای اجتماعی و مهارتهای ارتباطی بهدرستی عمل کند و مانع یادگیری چگونگی ارتباط و تعامل اجتماعی با دیگران میشود. درواقع کودکان و بزرگسالان دارای اختلال طیف اوتیسم در زمینه ارتباط کلامی و غیرکلامی، مهارتهای شناختی معمول، رفتارهای اجتماعی، فعالیتهای سرگرم کننده و بازی دارای مشکل هستند. اختلال طیف اوتیسم فارغ از نژاد، فرهنگ یا پیشینه اقتصادی در افراد مختلف سراسر جهان یافت میشود و طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریهای آمریکا (CDC) در سال۲۰۱۴ این اختلال پسران را بیشتر از دختران تحت تأثیر قرار میدهد.میزان شیوع اختلالات طیف اوتیسم در دو دهه گذشته در سراسر جهان افزایش زیادی داشته است و به طور کلی اعتقاد بر این است که اوتیسم در حال افزایش است. پژوهشهای ۲۰ سال گذشته تاکنون نشان دادهاند که شیوع اختلال اوتیسم به دلایل مختلفی در حال افزایش است. در اوایل دهه اخیر برآورد میشد که شیوع این اختلال ۱ در ۳۳۵ نفر باشد. این میزان در سالهای اخیر رو به افزایش بوده است، طوری که طبق آخرین پژوهشها این آمار در سال ۲۰۰۹ میلادی ۱ مورد در هر ۹۱ نفر در آمریکا و یک مورد در هر ۶۶ نفر در انگلستان گزارش شده است؛ همچنین در آخرین ویرایش راهنمای آماری و تشخیصی اختلالات روانی آمریکا (۲۰۱۴) شیوع اوتیسم یک به ۵۹ ذکر شده است. مطالعات شیوعشناسی در ایران نیز گسترههایی از یک به ۱۵۰ بین کودکان را گزارش کردهاند. طیفهای مختلف اختلال اوتیسم استفاده از واژه «طیف» در مورد اختلالات اوتیسم کاربرد درستتر و بهتری میتواند داشته باشد. افراد مبتلا به اختلال اوتیسم میتوانند طیف وسیعی از شدت علائم اوتیسم را داشته باشند. تواناییهای یادگیری، تفکر و حل مسئله افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم میتواند از مهارتهای بالقوه تا شدید را به چالش بکشد. اوتیسم بودن به صورتهای متفاوتی در افراد نمایان میشود. بعضی از افراد دارای اوتیسم مشکلات همراه دیگری نیز ازجمله کمتوانی ذهنی، اختلال یکپارچگی حسی، اختلال بیشفعالی، نقص توجه، صرع و مشکلات گوارشی دارند که به معنای این است که این افراد نیازمند سطوح حمایتی مختلفی هستند. در گذشته برای تفکیک افراد مبتلا به اوتیسم از دستهبندی زیر استفاده میکردند که عبارت بود از:
۱. اختلال درخودماندگی: اختلال درخودماندگی همان چیزی است که با شنیدن کلمه اوتیسم به ذهن خیلیها خطور میکند. به اختلال در برقراری ارتباطات، تعاملات اجتماعی و بازیهای تخیلی در کودکان زیر ٣ سال اختلال درخودماندگی گفته میشود.
۲. سندرم اسپرگر (Asperger): کودکان مبتلا به این سندروم مشکل زبانی ندارند و در تست هوش میانگین هوشی بالاتر از متوسط دارند؛ اما مانند کودکان اوتیسمی در برقراری ارتباطات اجتماعی مشکل و محدودیت دارند.
۳. اختلال فراگیر رشد (PDD یا اوتیسم آتیپیک): این اختلال یک دسته عمومی و فراگیر برای کودکانی است که برخی از رفتارهای اوتیسمی را نشان میدهند؛ اما در سایر دستهها قرار نمیگیرند.
۴. اختلال فروپاشی دوران کودکی: کودکان مبتلا به این اختلال حداقل در دو سال اول زندگی رشد نرمالی دارند و پس از آن بخش بزرگی از مهارتهای ارتباطی خود را از دست میدهند. این اختلال بسیار نادر است و بسیاری از متخصصان بیماریهای ذهنی در مورد اینکه آن را یک بیماری در نظر بگیرند، تردید دارند.
امروز راهنمای آماری و تشخیصی بیماریهای روانی (DSM) که انجمن روانشناسان آمریکایی آن را تهیه و تدوین کردهاند، به عنوان مرجعی برای تشخیص بیماریهای روانی مورد تأیید و استناد قرار میگیرد. در ویرایش پنجم که جدیدترین ویرایش این راهنماست و در سال ۲۰۱۳ منتشر شد (DSM-5)، اوتیسم به پنج نوع مختلف به شرح زیر دستهبندی میشود که عبارتند از:
۱. دارای نقص هوشی یا بدون آن
۲. با نقص زبانی یا بدون آن
۳. همراه با بیماریهای ژنتیکی یا پزشکی شناخته شده یا عامل محیطی
۴. همراه با اختلال رفتاری، ذهنی یا رشدی ـ عصبی دیگر
۵. با کاتاتونیا.
البته بعضی از افراد ممکن است یکی یا بیشتر از این مشخصات را داشته باشند. علائم اختلال اوتیسم چیست؟ این اختلال دارای طیف گستردهای است، به این معنا که هیچ دو فرد مبتلا به اوتیسم با ویژگیهای عیناً شبیه به یکدیگر وجود ندارند. افراد دچار این اختلال ترکیبی از علائم گوناگون را تجربه میکنند و نشانههای اوتیسم میتواند به شکل خفیف یا شدید بروز پیدا کند. در ادامه با برخی از متداولترین ویژگیهای شناسایی شده در این افراد آشنا خواهید شد: ۱. روابط اجتماعی: شیوه برخورد و تعامل افراد مبتلا به اوتیسم با دیگران بهشدت با نحوه ارتباط افراد عادی متفاوت است. اگر فرد مبتلا دچار علائمی خفیف از اوتیسم باشد، در برخورد با سایرین از نظر اجتماعی چندان فعال ظاهر نخواهد شد. گاه ممکن است در ارائه نظرات خود کمی تهاجمی و توهینآمیز رفتار کند یا اینکه نتواند خود را با دیگران هماهنگ کند. اگر نشانههای اوتیسم در فرد مبتلا شدید باشد، او هیچگونه رغبتی به برقراری ارتباط با دیگران نخواهد داشت. این افراد همچنین در برقراری ارتباط چشمی و درک کلیدها و سرنخهایی که افراد عادی برای جلب توجه هم به کار میبرند، توانایی خوبی ندارند.
۲. درک احساسات دیگران: درک احساسات دیگران برای مبتلایان به این اختلال دشوار است. در واقع، توانایی این افراد در همدردی با دیگران نسبت به افراد عادی بسیار ضعیف است. صحبت و معاشرت با افراد مبتلا به اوتیسم تا حدود زیادی شبیه به حرکت در جادهای یک طرفه است، انگار فرد اوتیستیک بدون گوش دادن و توجه به دیگران صحبت میکند.
۳. ارتباط جسمی: برخی از کودکان مبتلا به اوتیسم مانند کودکان عادی تمایل به در آغوش کشیده شدن یا لمس از سوی دیگران ندارند. البته اشتباه است که این ویژگی را به تمام کودکان دچار این اختلال تعمیم بدهیم؛ زیرا در برخی موارد این کودکان هم دوست دارند تا والدین، خواهر و برادر یا مادربزگ و پدربزرگ را در آغوش بگیرند و از این کار لذت زیادی هم میبرند. با این حال ارتباط جسمی و بازیهای کودکانه مانند قلقلک دادن ممکن است برای این افراد فاقد هرگونه معنا و مفهومی باشد و به واکنشهای متفاوتی منجر شود.
۴. صحبت کردن: هرقدر طیف اختلال اوتیسم در فرد شدیدتر باشد، مهارتهای او در صحبت کردن پایینتر خواهد بود. خیلی از افراد اوتیستیک اصلا صحبت نمیکنند. این افراد معمولا عبارات و واژههایی را که میشنوند، تکرار میکنند. به این حالت «اکولالیا» یا «پژواکگویی» گفته میشود. نوع حرف زدن این افراد هم با دیگران متفاوت است و حالت رسمی و کتابی دارد. نوجوانانی که به سندروم آسپرگر مبتلا هستند، معمولا شبیه اساتید صحبت میکنند و جملاتشان فاقد هرگونه فراز و فرود است.
۵. رفتارهای تکراری: افراد مبتلا به اوتیسم از تکرار و پیشبینی لذت میبرند. تکرار دوست آنهاست و تمایل زیادی به تکرار کردن دارند. برای افراد عادی وجود حجم زیادی از حرکات و رفتارهای تکراری خستهکننده است؛ اما افراد اوتیستیک از این تکرار راضی هستند و میتوانند حرکتی مانند لِیلِی رفتن در عرض اتاق را برای بارها و بارها تکرار کنند یا مثلا ممکن است یک نقاشی واحد را مدام در دفتر خود و صفحهای بعد از دیگری رسم کنند. گاه ایجاد تغییر ممکن است زندگی یک فرد اوتیستیک را دچار بحران کند؛ چراکه این افراد بهشدت از تغییر گریزان هستند.
۶. حساسیت به صدا، نور و بو: صداهای بلند و ناگهانی برای افراد دچار این اختلال نامطلوب و ناخوشایند است. برخی از بوها و تغییر محسوس نور و دمای فضا هم میتواند اثرات نامطلوب مشابهی روی آنها داشته باشد. بسیاری معتقد هستند که ایجاد تغییر در نور، صدا یا بو نیست که موجب آزار کودک میشود؛ بلکه بیشتر غافلگیری است که او را میآزارد. در واقع همان حالتی که از پیشبینی نکردن ارتباطات جسمانی به شخص دست میدهد، در اینجا هم او را تحت تاثیر قرار خواهد داد. اگر فرد اوتیستیک بداند که چه اتفاقی در جریان است یا ممکن است چه چیزی پیش آید، خیلی راحتتر خود را برای آن واقعه آماده میکند. عوامل ایجاد کننده اوتیسم چیست؟ عامل اوتیسم دقیقا مشخص نیست؛ اما محققان معتقدند که اختلال در بخشهایی از مغز که مسئول تفسیر پیامهای دریافتی از اندامهای حسی و پردازش گفتار در مغز است، به اوتیسم منجر میشود؛ همچنین هیچ شواهدی مبنیبر تاثیر محیط روانی اطراف کودک مانند مراقبان او بر ایجاد اوتیسم وجود ندارد. روی هم رفته مهمترین عوامل ایجاد کننده اوتیسم را میتوان به شرح ذیل برشمرد:
۱. ژنتیک: اوتیسم با سابقه خانوادگی مثبت ارتباط دارد، محققان ترکیب خاصی از ژنها را عامل آن میدانند.
۲. سن بالا: عوامل دیگری مانند سن بالای پدر یا مادر شانس ابتلای کودکان به اوتیسم را افزایش میدهد.
۳. برخی داروها: استفاده از برخی داروها و مواد شیمیایی در زمان بارداری مانند داروهای ضد تشنج، مصرف مشروبات الکلی نیز شانس ابتلای فرزند به اوتیسم را افزایش میدهد.
۴. اختلالات متابولیسمی: اختلالات متابولیسمی مانند دیابت یا چاقی مادر حتی باعث افزایش احتمال ابتلای کودک به اوتیسم میشود.
۵. نقص آنزیمی: در برخی موارد اوتیسم به دلیل برخی اختلالات مانند فنیل کتونوریای درمان نشده (نقص متابولیکی مادرزادی که به دلیل کمبود آنزیم فنیل الانین هیدروکسیلاز، سطح فنیل الانین در خون افزایش یافته؛ همچنین ادرار و تنفس آنها بوی کپک میدهد.) و سرخچه رخ میدهد. اختلال اوتیسم چگونه تشخیص داده میشود؟ براساس DSM-5 علائم اختلال طیف اوتیسم شامل مشکل در برقراری ارتباط و تعامل اجتماعی، پردازش حسی و رفتار تکراری و محدود است. البته هنوز نمیتوان اوتیسم را مانند بسیاری از بیماریهای روانی با استفاده از معیارهای زیستی مانند آزمایش خون یا اسکن مغز تشخیص داد؛ بنابراین متخصصان معمولا برای معاینه و تشخیص این اختلال به رفتار کودک بسنده میکنند. علائم اوتیسم در بسیاری از کودکان از دو سالگی قابل تشخیص است و اگر علائم شدیدتر باشد، این اختلال حتی زودتر هم میتواند تشخیص داده شود. با این حال باید توجه داشت که متوسط سن تشخیص در آمریکا حدود چهار سال است. آکادمی کودکان آمریکا پیشنهاد میکند تمام کودکان در ۱۸ و ۲۴ ماهگی از طرف پزشک اوتیسم مورد معاینه قرار بگیرند. اگر خطر بروز این اختلال در کودک بیشتر باشد، مثلا یکی از خواهر یا برادرهای او دچار اوتیسم باشد، پزشک به والدین معاینه و نظارت دقیقتری را پیشنهاد میدهد. یکی از ابزارهای رایج برای معاینه کودکان دچار اوتیسم استفاده از نسخه اصلاح شده اوتیسم برای کودکان نوپا (M-CHAT) است. این روش به پاسخ والد یا پرستار به ۲۳ سوال تکیه دارد. برنامه نظارت برای تشخیص اوتیسم (ADOS) به متخصص اجازه میدهد از طریق مشاهده کودک به مدت یک ساعت این وضعیت را تشخیص بدهد. مصاحبه تشخیص اوتیسم براساس پرسش نامهای انجام میشود که شامل ۹۳ سوال است که از والد یا پرستار کودک پرسیده میشود؛ سپس براساس پاسخهای داده شده وضعیت مورد ارزیابی قرار میگیرد. اختلال اوتیسم چگونه درمان میشود؟ دو واقعیت در مورد اختلال طیف اوتیسم، پایههای درمانهای حال حاضر اوتیسم را به وجود آورده است: نخست این ایده که اختلال طیف اوتیسم از بدو تولد وجود دارد؛ بنابراین بخشی از یک وضعیت بیولوژیک زمینه را برای فعالیتهای روانپزشکی فراهم میکند و دوم اختلال طیف اوتیسم نوعی اختلال اجتماعی و عاطفی است که آن را از سایر اختلالات روانی متمایز میکند و باید به همین ترتیب نیز درمانهای متفاوتی برای آن اعمال میشود. به هرحال امروز برای درمان اختلال اوتیسم از روشهای معمول زیر بهره گرفته میشود: ۱. رفتار درمانی خانوادهها میتوانند با کمک روشهای مختلف رفتار درمانی، تواناییها و مهارتهای کلامی و ارتباط اجتماعی کودکان مبتلای خود را تقویت کنند. این روشها شامل موارد زیر میشوند:
الف) روش ABA: بسیاری از روشهای درمانی کودکان اوتیستیک بر پایه اصول این روش تهیه شدهاند. در این روش اصل مهم این است که رفتارهایی مورد تشویق قرار بگیرند که احتمال تکرار و افزایش خواهند داشت و رفتارهایی که مورد توجه قرار نگیرند، احتمال حذف شدن آنها وجود دارد. اگر چه اِی بی اِی یک تئوری است؛ ولی بسیاری از مردم از این اصطلاح برای روشهایی که با این اصل کار میکنند، استفاده میکنند.
ب) روش تیچ: این روش اولین روشی بود که در آمریکا برای کودکان اُتیستیک به کار گرفته شد. نام این روش مخفف عبارت «درمان و آموزش کودکان اوتیستیک و ناتوانیهای ارتباطی مرتبط با این بیماری» است. در این روش اعتقاد بر این است که محیط زندگی کودک باید با او تطبیق داده شود، نه اینکه کودک با محیط تطبیق داده شود. در این روش از تکنیک خاصی استفاده نمیشود؛ بلکه برنامه درمانی براساس سطح عملکرد کودک پایهریزی میشود. توانائیهای کودک براساس معیارهای آموزشهای روانی بررسی میشود و تکنیکهای درمانی برای بهبود ارتباط، مهارتهای اجتماعی و انطباقی طراحی میشوند. در این روش به جای اینکه به کودک یک مهارت و توانائی خاص آموزش داده شود، سعی بر این است که به کودک مهارتهایی آموزش داده شود تا بتواند محیط اطراف خود و رفتارهای اطرافیان خود را بهتر درک کند.
پ) روش ارتباط با تبادل تصویر: این روش، روش مناسبی برای شروع گفتار و برقراری ارتباط در کودکانی است که قادر به صحبت کردن نیستند. در این روش بر پایه اصول اِی بی اِی، به کودک آموزش داده میشود که چگونه میتواند نیازهای خود را از طریق دادن تصاویر برآورده کند. از امتیازات مهم این روش این است که ارتباط کودک ساده، قابل فهم، با تفکر و عمدی است. با این روش کودک میتواند با هر کسی ارتباط برقرار کند و تنها کاری که باید انجام شود، گرفتن و دادن تصاویر است.
ت) روش فلور تایم: این روش بسیار شبیه بازی درمانی است. در این روش سعی بر این است که ارتباط کودک با یک فرد دیگر از طریق برنامههای دقیق بازی، بیشتر و مؤثرتر شود. این روش شامل شش مرحله است که کودک در طی مراحل آنها تقلید و چگونه یاد گرفتن را از یک بزرگتر فرا میگیرد و به عبارتی کودک باید نردهبام شش پلهای را طی کند. در این برنامه والدین و درمانگران سعی میکنند تا پیشرفت کودک را از طریق مسیرهایی که کودک دوست دارد و با جهت دادن به این مسیرها فراهم کنند تا کودک بتواند شش مرحله پیشرفت موجود در این روش درمانی را طی کند. این روش به طور مجزا به کودک در به دست آوردن مهارتهای گفتاری و بدنی کمک نمیکند؛ بلکه از نظر احساسی و روانی به کودک کمک میکند تا کودک بتواند درک بیشتری پیدا کند و از طریق آگاهی و تجربه مهارتهای دیگر را نیز به دست بیاورد.
ج) داستانهای اجتماعی: این داستانها برای آموزش مهارتهای اجتماعی به کودکان اوتیستیک آماده شدهاند. از طریق این داستانها به کودک آموزش داده میشود که چگونه احساسات، منظور و برنامههای دیگران را درک کنند. در این روش یک داستان براساس یک موقعیّت و شرایط خاص با اطلاعات فراوان تهیه شده است که به کودک کمک میکند تا از طریق گوش کردن به آن بفهمد چه جواب یا عکسالعمل مناسب را باید از خود نشان بدهد.
د) درک مجموعه حواس: کودکان اوتیستیک معمولا از نظر حواس بدن خود دارای مشکلاتی هستند. ممکن است این کودکان دارای آستانه تحریک بالا و یا پائین باشند و یا اینکه مغز آنها قادر نیست از اطلاعات به دست آمده با حواس پنجگانه درک درستی از شرایط موجود به دست بیاورد. در این روش درمانی که میتواند با بازی درمان، کار درمان و یا گفتار درمان انجام شود، به کودک کمک میشود تا بهتر از اطلاعات حسی بهره ببرد. موسیقی درمانی نیز جزئی از این روش است که با فرکانسهای متفاوت حساسیّت کودک را در برابر برخی اصوات کم و یا زیاد میکند. ۲. درمان غذایی کودکان اوتیستیک به غذاهای حاوی گلوتن و کازیین پاسخ منفی میدهند. این پروتیینها در گندم و لبنیات وجود دارد و باعث افزایش علائم بیماری میشوند. رژیم GFCF (رژیم بدون گلوتن و کازیین) میتواند در روند درمان کمک کننده باشد. در این رژیم غذایی گندم و محصولات حاصل از آن و لبنیات باید حذف و یا بسیار محدود شوند. بسیاری از والدین گزارش کردهاند که مهارتهای اجتماعی و تکلم در فرزندانشان بر اثر این رژیم افزایش یافته است. مصرف میوهجات و سبزیجات تازه، گوشت قرمز و سفید، قرص اُمگا سه، ویتامین ب، ویتامین د، قرص کلسیم و آب زیاد در درمان ناهنجاریهای اوتیسم بسیار مفید است؛ همچنین شیر شتر به دلیل دارا بودن پروتیینهای محافظ و آنزیمهای ضد باکتری تاثیر زیادی در بهبود این اختلال دارد.
۳. درمان دارویی داروها نقش آنچنانی در درمان ندارند؛ بلکه بیشتر برای کنترل ناهنجاریهای رفتاری تجویز میشوند. فقط دو داروی مورد تایید سازمان غذا و داروی آمریکا برای درمان تحریکپذیری مرتبط با اوتیسم وجود دارد: «ریسپریدون» و «آریپیپرازول» که هر دو در گروه داروهای آنتی سایکوتیک آتیپیک قرار دارند. به هر حال به خاطر داشته باشید که استفاده از هر دارویی برای کودکان اوتیستیک باید حتماً زیر نظر متخصص انجام شود و اثرات آن بهدقت تحت مورد بررسی قرار بگیرد.
۴. روشهای درمانی مکمل با وجود اینکه تشخیص زودهنگام و درمان زود هنگام اوتیسم بهترین روش در کمک به این کودکان و درمان آنهاست، برخی از والدین و محققین معتقدند که روشهای درمانی مکمل دیگری نیز وجود دارند که میتوانند ارتباط کودک با دنیای اطراف و سایرین را بهبود ببخشند و رفتارهای آنها را بهتر کنند. از انواع این درمانها میتوان به موسیقی درمانی، هنر و حیوان درمانی اشاره کرد که میتواند به صورت فردی با کودک کار شده و یا در مراکز مخصوص به صورت جمعی کار شوند. در تمامی این روشها افزایش قدرت ارتباط، بهبود روابط اجتماعی و افزایش اعتماد به نفس مشترک است؛ همچنین این روشها کمک میکنند تا کودک بتواند رابطه بیخطر و مفیدی را با درمانگر خود و سایرین برقرار کند و با آنها مأنوس شود.